Spalono cztery kobiety. Najpierw dwie. Miały dosiadać czarnego koguta i na nim latać na cmentarne imprezy. Potem kolejne dwie. Wcześniej oblano je smołą. Stos płonął w 1720 roku. Tłumy przyszły na rynek we Wrześni.

W październiku i listopadzie 2020 roku, w szczycie zachorowań na koronawirusa, w całej Polsce trwały protesty w obronie praw kobiet. Tłumy przyszły na rynek we Wrześni. *

STOS - to tytuł najnowszej książki Magdaleny i Maksymiliana Rigamontich wydanej w ramach Kolekcji Wrzesińskiej.  

Przez lata palone, niszczone, poniżane. Czarownice, wiedźmy, kobiety. Walczące o niezależność i wolność. Walczące o siebie. Same. Samotne. „Stos” to opowieść fotograficzno-literacka o kobietach powstała w czasie pandemii w 2020 roku, trzysta lat po tym, jak w niewielkim miasteczku w Wielkopolsce płonął jeden z ostatnich stosów w Europie. Książka, podobnie jak „Młot na czarownice” (1487 r.), katolicki traktat na temat czarownictwa złożona jest z trzech rozdziałów i opowiada o kobietach, które wymykają się schematom i stereotypom. Pierwsza część dowodzi, że magia rzeczywiście istnieje - w tym rozdziale Maksymilian Rigamonti szuka strachu, przerażenia, symboli łączących współczesność z XVIII-wieczną historią. Druga część opisuje formy uprawiania magii - Magdalena Rigamonti oddaje głos czterem kobietom, które przeciwstawiły się schematom i cały czas walczą o siebie. Trzeci rozdział to sposoby wykrywania, sądzenia i pozbywania się wiedźm - tu sprawy w swoje ręce wzięli mieszkańcy miasteczka, wyszli na rynek, zaprotestowali, zamanifestowali swoje poparcie dla kobiet. - Czy tamto wydarzenie sprzed 300 lat w jakiś sposób nadal rezonuje w przestrzeni miasta? Czy są dziś tu, w małej Wrześni, kobiety, które idą pod prąd, ośmielają się mieć własne, odrębne od większości zdanie i będą skłonne głośno je wypowiedzieć? Rigamonti chcą nie tylko nam przypomnieć nasze dawne grzechy, ale też udzielić głosu współczesnym polskim kobietom - pisze Karol Szymkowiak, kurator książki „Stos” i całej Kolekcji Wrzesińskiej.

„Stos” to kolejna, po książce „Echo”, nagrodzonej m.in. nagrodą dla najlepszej fotograficznej książki świata w konkursie Pictures of the Year International wspólna publikacja pisarsko-fotograficznego duetu Rigamonti. Autorzy do współpracy zaprosili Ewę Meissner, fotoedytorkę i Honzę Zamojskiego, projektanta artystycznych książek. Dzięki temu powstała publikacja kompletna i uniwersalna opowiadająca o ciągnącej się przez wieki walce kobiet i walce z kobietami. 

Kolekcja Wrzesińska to wieloletni projekt fotograficzny, w którego rezultacie powstaje artystyczne archiwum fotograficzne Miasta i Gminy Września. Burmistrz Miasta i Gminy Września Tomasz Kałużny co roku zaprasza na rezydencję artystyczną jednego fotografa wybranego przez kuratora. Zadaniem artysty jest stworzenie osobistego zestawu fotografii, który ilustruje gminę i jej mieszkańców. Ma on przy tym zapewnioną całkowitą swobodę twórczą, zarówno w kwestii poruszanych tematów, jak i sposobów ich przedstawienia. Efekty jego pracy publikowane są w formie artystycznej książki fotograficznej oraz prezentowane na wystawie we Wrześni.

Za sprawą Kolekcji Wrzesińskiej mieszkańcy Miasta i Gminy Września mają okazję spojrzeć na siebie samych i przestrzeń, w której żyją, z perspektywy artysty będącego zewnętrznym obserwatorem. Dzięki temu „zewnętrznemu oku” mają sposobność dowiedzieć się czegoś nowego o ludziach, miejscach i zjawiskach, które są tak blisko nich, a jednak często umykają ich uwadze w codziennym życiu. Kolekcja Wrzesińska adresowana jest również „na zewnątrz”, poza miasto, w którym powstaje. Września staje się tym samym czymś w rodzaju miasta uniwersalnego, za pomocą którego fotograf opowiada historię o znacznie szerszym kontekście, wykraczającym poza, ale wynikającym z miejsca realizacji.

W przyszłości ten zbiór fotografii stanowić będzie bezcenne świadectwo naszych czasów. Dzisiaj kolekcja ma odkrywać, skłaniać do refleksji i stawiać pytania.